Wzrost i rozwój wcześniaka

Wiele dzieci urodzonych przedwcześnie ma problemy z utrzymaniem się w stanie czuwania, widzeniem i słyszeniem oraz pozytywnym reagowaniem na dotyk. Wcześniaczek może zużywać mnóstwo energii na jedzenie, rośnięcie oraz wytłumianie intensywnego światła i dźwięków i pozostaje mu mało energii na reakcje towarzyskie.

Niekiedy rodzice czują się nieprzydatni, jeżeli nie potrafią nawiązać kontaktu wzrokowego lub poczuć tej specjalnej więzi, którą tworzą pozytywne reakcje na dotyk i spoglądanie na siebie. Zapewniamy, że te wczesne trudności są normalne.

Pozwól dziecku wykazać inicjatywę na tym polu

Na początku, gdy usiłujesz złapać kontakt wzrokowy i mówisz do dziecka, ono może odwracać wzrok, zasypiać lub robić się osowiałe. Dziecko sygnalizuje w ten sposób, że nie jest gotowe, aby patrzeć, słuchać i poruszać się jednocześnie. Jeżeli tak się dzieje, ogranicz nawiązywanie kontaktu, pozwalając po prostu dziecku patrzeć na Twoją twarz. Później możesz łagodnym szeptem zachęcać maleństwo, by śledziło ruch Twojej głowy, którą ruszasz z boku na bok. Jednak tymczasem, respektuj sygnały, jakie daje Ci dziecko poprzez odwrócenie wzroku lub milczenie. Dajesz mu czas, aby było gotowe do większej interakcji. Karmienie jest szczególnie trudnym momentem dla wielu drobnych noworodków, ponieważ wymaga tak wiele skupienia i zorganizowania, aby jeść, patrzeć i słuchać. Milczenie w tym czasie wydaje się najlepszą strategią. Twoje dziecko zasygnalizuje, kiedy będzie mogło przyjąć większą ilość bodźców.

Zrozumieć sygnały dawane przez wcześniaka

Sygnały typu „Jestem przytłoczony/-a” mówiące, że wcześniak może potrzebować zwolnienia lub przerwy, obejmują:

• szybsze oddechy lub przerwy w oddychaniu

• skulenie (jak przy wypróżnieniu)

• pobladnięcie lub zaczerwienienie skóry

• ziewanie

• czkawka

• zmiana napięcia mięśniowego ciała, np. wyciągnięcie nóg lub ramion lub zwiotczenie

• nagłe gwałtowne ruchy, skurcze, nagłe poderwania się

• wyginanie ciała

• wysuwanie języka

• grymaszenie i pozostawanie w stanie niezadowolenia przez długi czas

• odwracanie wzroku podczas zagadywania

• zasypianie o nieoczekiwanej porze

Sygnały typu „Jestem gotowy/-a” mówiące, że dziecko jest lepiej zorganizowane i zdolne poradzić sobie z komunikacją, obejmują:

• miarowe tempo oddechu

• stabilny kolor skóry

• spokojne ruchy ramion i nóg

• ciche czuwanie

• utrzymywanie wzroku na twarzy lub przedmiocie

• zasypianie i spokojny sen o odpowiednich porach, wskutek czego dziecko ma energię, po przebudzeniu, na przyjmowanie informacji

Inne przydatne porady odnośnie pomagania wcześniakowi:

Zapewnianie spokojnej atmosfery

Twoje dziecko może mieć nadwrażliwość na światło, dźwięk lub nowe doświadczenia, więc zachowaj szczególną ostrożność, gdy jest zmęczone lub usiłuje skupić się na trudnych zadaniach, jak np. jedzenie lub słuchanie Twojego głosu. Bądź świadoma miejsc i sytuacji, które zazwyczaj są przytłaczające dla dziecka i staraj się ich unikać. Samo zabranie delikatnego noworodka do sklepu spożywczego może już przekraczać jego zdolności sensoryczne; może on potrzebować więcej czasu i większej dojrzałości, aby być w stanie poradzić sobie ze wszystkimi bodźcami, jakie taka wycieczka generuje.

Miej świadomość tempa i wyczucia czasu

Bądź uwrażliwiona na potrzebę dziecka obudzenia się samodzielnie. Wcześniaki starają się zorganizować swój cykl snu-czuwania, jak również przyzwyczaić się do otrzymywania opieki ze strony różnych ludzi. Wypatruj sygnałów mówiących, że dziecko jest gotowe do zabawy, lecz koniecznie dawaj mu odpocząć, gdy potrzebuje zregenerować się lub uciąć sobie drzemkę.

Zapewniaj ciągłość i przewidywalność

Podobnie, jak większość dorosłych, dzieci muszą wiedzieć, czego oczekiwać w dalszej kolejności. Zmniejsza to niepokój i pomaga im radzić sobie lepiej. Ustalenie dziennego harmonogramu, korzystanie z usług tej samej opiekunki i kładzenie dziecka spać w tym samym łóżeczku to przykłady tego, jak można stworzyć mu zorganizowany i przewidywalny świat. Pomaga mu to poczuć się bezpiecznie i zrelaksować się do łatwiejszej nauki nowych umiejętności.

Wspieraj wysiłki dziecka, które chce samo sobie pomóc

Rosnąc, dzieci uczą się robić różne rzeczy samodzielnie i odczuwają satysfakcje z sukcesów. Niemniej jednak próby uspokojenia się—ssanie dłoni, na przykład—są wynagradzające i dają podstawę do kolejnych prób. Delikatne dziecko może potrzebować dodatkowej pomocy. Jednym ze sposobów jest wsparcie ramienia dziecka, aby mogło przesunąć rękę do ust, ułatwiając mu tym samym possanie dłoni. Innym może być podparcie ramieniem stópki dziecka, tak aby czuło się stabilniej. Te drobne przejawy pomocy mają duży wpływ na osiągnięcia Twojego dziecka.

Trzymaj i układaj dziecko ostrożnie

Gdy maleństwo nie śpi, ważne jest aby przenosić je delikatnie i powoli. Dzieci, które urodziły się przedwcześnie nadal usilnie starają się płynnie poruszać i nie dopuszczać do tego, by ich ramiona i nogi luźno zwisały lub wyciągały się. Trzymanie dziecka blisko siebie, tak aby czuło wsparcie i ciepło Twojego ciała, lub zawijanie go w kocyk będzie konieczne, dopóki jego ruchy nie staną się bardziej celowe i kontrolowane. Wcześniaki niekiedy mają problem z szybkimi ruchami i prawdopodobnie zauważysz sygnały typu „Jestem przytłoczony/-a”, gdy dziecko będzie przenoszone szybko lub będzie brakowało mu kocyka lub oparcia na ciele.

Staraj się rozpoznać własne strategie dziecka mające na celu lepszą koordynację. Należy do nich:

• chwytanie lub trzymanie się koca, Twojego palca lub innych przedmiotów

• wspieranie stópek na łóżeczku

• dotykanie rączkami twarzy lub wkładanie ich do ust

• ssanie smoczka lub palca

• kulenie ciała poprzez zginanie ramion i nóżek do przodu

Wkrótce nauczysz się rozpoznawać własne sposoby komunikacji Twojego dziecka i będziesz w stanie zapewnić mu pomoc, której potrzebuje do interakcji ze światem.