Koszmary senne u dzieci

Kiedy maluch wybudza się w nocy z krzykiem lub inną intensywną reakcją, bez konkretnej przyczyny, takiej jak choroba czy ząbkowanie, zaczynamy zastanawiać się czy to nie przypadkiem senny koszmar zbudził go ze snu. Materiał odpowiada na pytania jak rozpoznać i klasyfikować złe sny nocne u dzieci, jak im zapobiegać oraz jak w tej sytuacji możemy uspokoić dziecko i przywrócić mu komfort spokojnego snu.

Wszystkie niemowlęta budzą się w nocy na karmienie i jest to proces naturalny. Zdarza się jednak, że maluch nie budzi się z głodu, odmawia karmienia nocnego, a i tak nie jesteśmy w stanie go uspokoić.

Także u starszych dzieci, które już nie jedzą w nocy, zdarzają się przebudzenia nocne, o różnych porach. Często ciężko jest rodzicom zidentyfikować jaki był powód pobudki, zapobiec jej, a czasem także uspokoić niemowlę.

Wówczas możemy zastanawiać się czy płacz dziecka nie jest spowodowany po prostu złym snem. Jakie typy zaburzeń mogą dotyczyć dzieci w poszczególnym wieku oraz jak im zapobiegać i co zrobić, żeby uspokoić malucha?

Koszmary senne

Złe sny zwykle nie zdarzają się u dzieci młodszych niż 12-18 miesięcy. Sytuacja zmienia się po drugim roku życia dziecka. W pierwszych latach życia dzieci mają problem z odróżnieniem, co jest prawdą i rzeczywistością, a co jedynie nocnym omamem, dlatego będą impulsywnie reagować na śniący im się koszmar. Sny zwykle pojawiają się podczas lekkiej fazy snu, czyli fazy REM, która występuje w drugiej części nocy i nad ranem. To właśnie wtedy najczęściej przytrafiają się nocne lęki.

Maluch, któremu śniło się coś złego, zawoła rodzica lub zapłacze. Będzie zdenerwowany lub wręcz przerażony, ale obudzony i przytomny, a i tak może nie być w stanie wytłumaczyć rodzicowi, co mu się śniło. W takiej sytuacji konieczne jest zapewnienie mu poczucia bezpieczeństwa i bliskości rodzica. W przypadku złych snów obecność rodzica zawsze pomaga malcowi uspokoić się i ponownie zasnąć. Jeśli dziecko czuje się niepewnie widząc, że rodzic z powrotem wychodzi z pokoju, można zostawić zapaloną małą lampkę lub uchylić drzwi od pokoju malca.

W przypadku, kiedy to nie wystarcza, dobrze jest zostać u dziecka w pokoju na resztę nocy, żeby maluchowi zapewnić ponownie poczucie bezpieczeństwa i komfort snu. Kolejnego wieczora, jeśli dziecko jest zdenerwowane, można spokojnie z nim porozmawiać próbując rozwiać lęki dotyczące złych snów, zaproponować nową przytulankę, która ochroni malucha przed złym snem lub spełnić inną prośbę dziecka, która może mu pomóc poczuć się bezpieczniej.

Przebudzenia między cyklami

Z angielskiego tzw. "confusional events", to zaburzenia snu często mylone przez rodziców ze złymi snami. Pojawiają się u dzieci po mniej więcej 4 miesiącu życia i występują głównie w pierwszej części nocy, czyli około 1 do 4 godzin po zaśnięciu. Dzieci w tym czasie znajdują się głównie w głębokiej fazie snu.

Przebudzenia między cyklami wydarzają się w momencie, kiedy maluch dryfuje pomiędzy jednym cyklem snu a drugim - część organizmu chce iść dalej spać, a część wyrywa się do pobudki. Maluch tkwi w fazie, którą można nazwać „półsnem”. Charakterystyczne dla tego typu pobudek, jest fakt, że dzieci są nieświadome ich istnienia i zwykle postękują i zawodzą przez sen, czasem popłakują, albo nawet krzyczą, ale wydają się ciągle spać.

W ekstremalnych przypadkach dzieci właśnie w takim stanie potrafią lunatykować lub mówić przez sen, mogą nawet otworzyć oczy i patrzeć w przestrzeń i nie widzieć rodzica przed sobą. Takie zdarzenia zwykle nie trwają dłużej niż 5-10 minut, a jeśli są intensywne mogą trwać tylko minutę. Zdarza się jednak, że popłakiwanie może dziać się nawet przez 40 minut.

Przebudzenia między cyklami są naturalną cechą dziecięcego snu i nie należy się niepokoić ich sporadycznym występowaniem. Niestety, najtrudniejszy w tej sytuacji jest fakt, że dziecku nie da się realnie pomóc w takiej sytuacji. Podnoszenie i przytulanie lub bujanie na rękach często kończy się jeszcze głośniejszym płaczem lub wręcz odepchnięciem rodzica i machaniem rękami w  sposób nieskoordynowany.

Jeśli maluch bardziej postękuje lub kwili, ale nie płacze to warto ingerencję ograniczyć do minimum i potraktować to jako perturbację we śnie. Zwykle taka reakcja rodzica jest najskuteczniejsza. W przypadku, kiedy epizod jest trudny dla dziecka, zamiast brać malca na ręce, można po prostu położyć się obok niego, pogłaskać lub, jeśli nam na to pozwala, przytulić się do niego na leżąco.

Nie należy pokrzykiwać czy klaskać, żeby obudzić dziecko, aby go nie wystraszyć. Warto także zapalić delikatną lampkę i pośpiewać dziecku spokojną melodię – to może go uspokoić. Najlepszą próbą radzenia sobie z tego typu wybudzeniami jest jednak przede wszystkim zapobieganie im.

Jakie są przyczyny koszmarów sennych u dzieci i jak temu zapobiec?

Nie ma jasnych powodów, dla których dzieci przebudzają się w nocy lub miewają złe sny, ale na pewno duże znaczenie w nasileniu się takich wydarzeń ma:

• Przemęczenie - dzieci, które nie śpią odpowiednią ilość czasu w dzień lub chodzą za późno spać są narażone zarówno na przebudzenia między cyklami snu, jak i na nocne koszmary.

• Choroba lub ząbkowanie - szczególnie rolę odgrywa w przebudzeniach między cyklami w pierwszej części nocy.

• Chaotyczny plan dnia, brak lub niezachowanie rutyny wieczornej - dzieci kochają rutynę, czują się dzięki niej bezpieczne. Każde zaburzenie w ich dniu i brak przewidywalności zwiększa szanse na perturbacje podczas snu.

• Przegrzanie - są źródła, które mówią, że jeśli dziecku jest w nocy za gorąco, to jest ono bardziej narażone na wszelkiego rodzaju wybudzenia, a także złe sny.

Musimy także pamiętać, że w przypadku złych snów dużą rolę ogrywają dodatkowo skoki rozwojowe, traumatyczne wydarzenia oraz stres i zdarzenia, które osłabiają poczucie bezpieczeństwa u dziecka, takie jak np. pojawienie się rodzeństwa, zmiana przedszkola czy szkoły.

Złe sny i przebudzenia nocne są częścią dzieciństwa i nie należy się ich obawiać. Nie świadczą one o tym, że z naszym maluchem dzieje się coś niedobrego. Częstotliwość tych zdarzeń może jedynie sygnalizować wrażliwość dziecka. Warto jednak pamiętać, że kluczowym zadaniem rodzica w tej sytuacji jest obserwacja, próba zapobiegania oraz odpowiednia reakcja, kiedy dziecko nie chce spać lub przebudzi się w nocy i nie może zasnąć.

Napisane przez